Το βάθος του προβλήματος

1. Εισαγωγή

Η “ελληνική κρίση” έχει παρουσιαστεί και παρουσιάζεται ακόμα ως μια ιδιαίτερη περίπτωση στην Ευρώπη. Όσο όμως εξελίσσεται η κρίση χρέους και η οικονομική στασιμότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο ενισχύεται η υπόθεση οτι τα χαρακτηριστικά αλλά και το βάθος της ελληνικής κρίσης δεν είναι παρά μια καθαρότερη και ιδιαίτερα διαφωτιστική εκδήλωση της γενικότερης αδυναμίας του καπιταλισμού να επιβιώσει χωρίς συνεχή διεύρυνση των ανισοτήτων και δραματικές για τις κοινωνίες μεταβολές στον κοινωνικό, περιβαλλοντικό και παραγωγικό τομέα.

Το πρόγραμμα που αναμένεται να υλοποιήσει σε αυτές τις συνθήκες ο Σύριζα, πρέπει να δώσει μια στρατηγική απάντηση στις μεθόδους της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης, αλλά και στην αδυναμία του καπιταλισμού να επανεκκινήσει την καπιταλιστική συσσώρευση, και πόσο μάλλον να ανασυγκροτήσει τις προϋποθέσεις ενός κοινωνικού συμβολαίου. Η αδυναμία αυτή δεν οφείλεται μόνο στην κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, αλλά και στην αποδεδειγμένη αδυναμία του κέρδους και της αγοράς να εξασφαλίσουν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, και την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας, όπως και μιας βιώσιμης σχέσης παραγωγής και φυσικών πόρων.

Από την άλλη μεριά όμως η μετάβαση σε ένα πολιτικό σύστημα και ένα σύστημα οργανώσης της παραγωγής, τα οποία να εξασφαλίζουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση νέων επιλογών, δεν είναι ορατή, ούτε εξασφαλισμένη στις σημερινές συνθήκες. Δεν αρκεί να περιγραφεί ένα νέο πρότυπο, ούτε ακόμα να παρουσιαστούν οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, καθώς είναι αναγκαίες οι κοινωνικές κινητοποιήσεις που εκφράζουν το νέο χάρτη των κοινωνικών διαφοροποιήσεων και οι νέες κοινωνικές συμμαχίες που είναι ικανές να καταργήσουν την κυριαρχία των οικονομικών και πολιτικών ελίτ και να εγκαθιδρύσουν όχι απλά μια νέα διακυβέρνηση, αλλά και μια εξουσία η οποία να υπηρετεί αυτές τις κοινωνικές συμμαχίες.

Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ανατρεπτικό πρόγραμμα σε μια τέτοια ιστορική στιγμή, αν δεν επιτευχθεί η συγκρότηση των ανοργάνωτων σήμερα κοινωνικών δυνάμεων, η αναπροσαρμογή της δράσης των οργανωμένων κοινωνικών δυνάμεων και η ανανέωση της αντιπροσωπευτικότητας σε θεσμούς τοπικούς, επαγγελματικούς ή κλαδικούς. Παράλληλα με την προγραμματική επεξεργασία σχετικά με τους κρατικούς θεσμούς άσκησης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής πολιτικής, η οποία να υπηρετεί και αυτή νέες στρατηγικές επιλογές.

2. Νέοι πολιτικοί όροι

- σήμερα μια κυβέρνηση της Αριστεράς δεν μπορεί να εκφράζει ένα σοσιαλδημοκρατικό κονσένσους, πρέπει να επωμιστεί τη μετάβαση από ένα αστικό θεσμικό πλαίσιο σε παρακμή, προς ένα καθεστώς δημοκρατικής έκφρασης των αναγκών της πλειοψηφίας του πληθυσμού και δημοκρατικού σχεδιασμού της ικανοποίησής τους,

- η κοινωνική συμμαχία που θα εκφράσει μια κυβέρνηση της Αριστεράς θα αποτελείται από την πλειοψηφία του εργαζόμενου πληθυσμού - όχι μόνο με σχέση εξαρτημένης εργασίας  - και από τμήματα μεσαίων τάξεων που έχουν πληγεί από τη νεοφιλελεύθερη διαχείριση,

- θα αντιταχθεί απέναντι στην σημερινή στρατηγική του κεφαλαίου μια στρατηγική της νέας αυτής κοινωνικής συμμαχίας που θα περιλαμβάνει τον σχεδιασμό της ανασυγκρότησης στη βάση μακροχρόνιων βιώσιμων επιλογών, την αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου, τον κοινωνικό έλεγχο των παραγωγικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών προγραμματικών επιλογών και πολιτικών,

- θεμελιώδης στρατηγική είναι αυτή που αφορά την ενίσχυση των γνωσιακών διαδικασιών μέσω της εκπαίδευσης και της έρευνας, στις οποίες θα στηριχθεί η υλοποίηση της ανασυγκρότησης αλλά και η επέκταση των δυνατοτήτων εδραίωσης δημοκρατικών διαδικασιών και ανάπτυξης της λαϊκής εφευρετικότητας.

3. Νέου τύπου μεταρρυθμίσεις

- μετατροπή των κρατικών δομών σε εργαλεία υποστήριξης και υλοποίησης του δημοκρατικού σχεδιασμού,

- υλοποίηση πολιτικής υποστήριξης κατά προτεραιότητα της ανάπτυξης κοινωνικών πρωτοβουλιών στην παραγωγή και στις υπηρεσίες, καθώς και συνεργασίας και δικτύωσής τους για τη διαμόρφωση δομών δημοκρατικού σχεδιασμού,

- προώθηση της οικονομικής δημοκρατίας στις επιχειρήσεις και τις υπηρεσίες με στόχο επίσης κάθετων ή οριζόντιων δικτυώσεων που θα υπηρετούν τη λογική του δημοκρατικού σχεδιασμού,

- μετάβαση σε κοινωνικό έλεγχο της δημιουργίας και κυκλοφορίας του χρήματος,

- σύνδεση της εθνικής στρατηγικής ανασυγκρότησης με εγκαθίδρυση νέου συστήματος ρύθμισης των διεθνών συναλλαγών, στο πλαίσιο μιας αλληλέγγυας παγκοσμιοποίησης.

4. Το νέο υπόδειγμα

Το νέο υπόδειγμα θα είναι το αποτέλεσμα της μετάβασης από ένα αστικό θεσμικό πλαίσιο σε παρακμή, σε ένα καθεστώς δικτύωσης αμεσοδημοκρατικών κοινωνικών πρωτοβουλιών. Η μόνη προοπτική της δυναμικής των καπιταλιστικών σχέσεων είναι αυτή της διεύρυνσης των ανισοτήτων, της μαζικής εξαθλίωσης και της αναπαραγωγής των ελίτ σε συνθήκες εντονότερης κοινωνικής κρίσης, αδυναμίας επανεκκίνησης της ανάπτυξης και οξυνόμενης περιβαλλοντικής κρίσης.

Τον κεντρικό ρόλο θα παίξει η συγκρότηση του πολύμορφου πλήθους των εργαζομένων και ανέργων σε οργανώσεις και θεσμούς παραγωγής και προσφοράς υπηρεσιών, και η ικανότητά να επιβληθεί στους κρατικούς και αυτοδιοικητικούς θεσμούς, μέσω της δικτύωσης και της ανάληψης πρωτοβουλιών δημοκρατικού σχεδιασμού, η οικονομική και πολιτική υποστήριξη μιας γενικευμένης λογικής κάλυψης αναγκών σε συμβατότητα με τη βιώσιμη παραγωγική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρότηση.

[ΠΛΡ 28-7-2013]