Οικονομική κρίση, δικτατορία του ΔΝΤ και ο ρόλος των κινημάτων

(10-07-2010 Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ)

1. Ποιά στρατηγική απέναντι στη δικτατορία του ΔΝΤ;

- Η οικονομική πολιτική που επιβάλεται σταδιακά στις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρώπης, έχει μια ενιαία λογική: να εξασφαλίσει την κυριαρχία, και για όσο γίνεται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα την κερδοφορία, του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η σφαίρα του χρηματικού κεφαλαίου, που λόγω της ανεξέλεγκτης υπερεξόγκωσής της ευθύνεται για τις δραματικές διαστάσεις της σημερινής διεθνούς οικονομικής κρίσης, κατορθώνει να υπαγορεύσει στις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς τον απόλυτο σεβασμό των απαιτήσεών της. Με κάθε κόστος για τις κοινωνίες, για το παραγωγικό δυναμικό, και για το περιβάλλον. Χρειαζόμαστε μεγάλες ανατροπές.

- Οι οικονομίες των υπερχρεωμένων χωρών, και κατά προέκταση η διεθνής οικονομία, δεν μπορούν να ακολουθήσουν μια βιώσιμη πορεία αν δεν επιτευχθούν δύο στόχοι που καταργούν την εξουσία του χρηματοπιστωτικού συστήματος: η διαγραφή των χρεών και η κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος. Η ένταξη της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος σε μια στρατηγική παραγωγικής ανασυγκρότησης, προστασίας από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και εγκαθίδρυσης της κοινωνικής δικαιοσύνης. Το τραπεζικό σύστημα υπάρχει ακόμα χάρη στο δημόσιο χρήμα. Χρειάζεται να γίνει ένα επιπλέον βήμα και να περιέλθει σε κοινωνικό έλεγχο, μέσα από μια διαδικασία μη αναγνώρισης του χρέους προς το χρηματικό κεφάλαιο και αποκατάστασης του κοινωνικού ελέγχου σε οτι αφορά τη νομισματική κυκλοφορία, την έκδοση χρήματος, και την πιστωτική πολιτική.

- Ζούμε σε μια περίοδο κατά την οποία επιβεβαιώνεται δραματικά, οτι η καπιταλιστική ανάπτυξη έχει προ πολλού παραβιάσει τα όρια αντοχής του φυσικού περιβάλλοντος. Η λογική με την οποία αντιμετωπίζεται η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να αντιστραφεί: η επιδίωξη της συνεχούς μεγέθυνσης της οικονομίας πρέπει να αντικατασταθεί από την επιλογή των ορίων και των αναγκαίων πόρων για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο να κυριαρχήσει μια λογική σχεδιασμού του μέλλοντος της οικονομίας, με νέες σχέσεις ανάμεσα σε επενδύσεις και κατανάλωση, ανάμεσα σε σημερινή και μελλοντική δαπάνη, με νέους κανόνες στην κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου.

- Η κυριαρχία της στρατηγικής του ΔΝΤ έχει κόψει οριστικά τις γέφυρες με το κράτος πρόνοιας, με την προστασία του κόσμου της εργασίας, αλλά και με απλά ανθρώπινα δικαιώματα στην κατοικία, στη διατροφή, στη μόρφωση. Επιδιώκει να εγκαταλειφθεί πλήρως το θεσμικό τοπίο που αποτέλεσε για ορισμένες γενεές τον ορίζοντα της οικονομικής ανάπτυξης και για πολλούς το λόγο ύπαρξής της. Σήμερα η έννοια της αλληλεγγύης έχει αλλάξει. Δεν είναι οι παραχωρήσεις που κατακτήθηκαν στο πλαίσιο της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλα οι επιλογές που τα κοινωνικά κινήματα θα επιβάλουν στην οικονομία. Επιλογές για την κοινωνική δικαιοσύνη, τις εισοδηματικές διαφορές, την πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες, το δικαίωμα στη μόρφωση για όλους χωρίς εξαίρεση, την πρόσβαση στο νερό, στην κατοικία, στην υγεία, στην εκπαίδευση για τη μεγάλη μάζα του πληθυσμού των χωρών του Νότου.

2.  Ποια είναι η φύση της σημερινής κρίσης του πολιτικού συστήματος;

- Είναι ορατό το ότι το θεσμοποιημένο πολιτικό σύστημα, αποδομείται για να προσαρμοστεί στις επιταγές της στρατηγικής του ΔΝΤ. Ακόμα και η υποβαθμισμένη αντιπροσωπευτική δημοκρατία μας πρέπει να παραβιαστεί για να “περάσει” η συστηματική κατάργηση του κοινωνικού πολιτισμού πάνω στον οποίο θεμελιώθηκε. Η κρίση του πολιτικού συστήματος και η εξελισσόμενη ανασυγκρότησή του, οφείλονται στο οτι τα κόμματα εξουσίας έχουν χάσει τον έλεγχο των επιλογών που υιοθετούν, και για να κυβερνήσουν χρειάζεται να οργανώσουν μια απροκάλυπτη γενικευμένη επίθεση κατά της πλειοψηφίας της κοινωνίας και να αποκοπούν απ’αυτήν. Ακόμη και από τις κατηγορίες των μισθωτών που ήταν κατά την περίοδο του “εκσυγχρονισμού” οι ευνοημένοι του συστήματος. 

- Σε μια τέτοια συγκυρία, φθάνουμε στο τέλος της σοσιαλδημοκρατίας που δεν έχει να επιδείξει παρά τα κροκοδείλια δάκρυα αυτών που για να παραμείνουν στην εξουσία έχουν εγκαταλείψει την όποια κοινωνική ευαισθησία τους είχε απομείνει, και δεν είναι παρά οι τοπικές μαριονέττες της “Αυτοκρατορίας”. Αυτή η εξέλιξη οδηγεί όμως σε μια μεγάλη αλλαγή: ο πολιτικός χώρος, δηλαδή το μεγαλύτερο μέρος της αριστεράς, που δηλωμένα ή όχι ήταν η αντιπολίτευση ή η αριστερά της σοσιαλδημοκρατίας, μένει χωρίς τη σωτήρια για αυτόν δυνατότητα ετεροκαθορισμού. Δεν υπάρχει πιά η δυνατότητα αναφοράς σε ένα σοσιαλδημοκρατικό και αναπτυσσόμενο καπιταλισμό, γιατί δεν υπάρχει και η δυνατότητα επιστροφής σε αυτόν. Ο πολιτικός χώρος της κινηματικής αντίστασης στο ΔΝΤ, πρέπει πλέον να αναπτύξει μια νέα δική του στρατηγική, να προσφέρει στην κοινωνιά ένα νέο πρότυπο οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας, βασισμένο στον δημοκρατικό σχεδιασμό του σεβασμού της αλληλεγγύης και της προστασίας του πλανήτη.

- Είναι ορατό οτι οι αριστερές πολιτικές δυνάμεις δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν αυτή την αλλαγή προσανατολισμού. Είναι κατά κανόνα προσκολλημένες στην κουλτούρα του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου, και στον ένα ή τον άλλο βαθμό παραμένουν επίσης προσκολλημένες σε ένα αυταρχικό μοντέλο ελέγχου των κινημάτων, κληρονομημένο από την Γ’ Διεθνή. Η πολυδιάσπαση που χαρακτηρίζει αυτό το χώρο δεν είναι στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα ασυμβίβαστων ιδεολογικών διαφοροποιήσεων. Είναι αποτέλεσμα της δυσκολίας αποδοχής ή της άρνησης του πρωτεύοντος ρόλου των δημοκρατικών διαδικασιών σε μαζικούς και κινητοποιημένους χώρους. Όπως και της αδυναμίας συμμετοχής σε προγραμματικές επεξεργασίες στο πλαίσιο των κινημάτων. 

3. Ποιές κινηματικές παρεμβάσεις;

- Είναι αυταπάτη να νομίζει κανείς οτι οι ιδεολογικές τοποθετήσεις, και οι συμμαχίες κορυφής μεταξύ πολιτικών οργανώσεων μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία και τα κινήματα μια διέξοδο από την οικονομική κρίση και τις κοινωνικές ή περιβαλλοντικές της πλευρές. Αν μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο θα το γνωρίζαμε πλέον. Η απάντηση στη δικτατορία του ΔΝΤ και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, απαιτεί ανασυγκρότηση, ανασύνθεση και ανασχεδιασμό, παραγωγικών δυνατοτήτων, κοινωνικών συμμαχιών, κατανομών εισοδημάτων και πόρων. Για να υλοποιηθεί αυτός ο προσανατολισμός, δεν αρκεί να δωθεί η εξουσία σε μια κοινωνική ομάδα, μια πολιτική οργάνωση, ή μια ομάδα τεχνοκρατών. Ούτε μπορεί να αναπαραχθεί το μοντέλο του σοσιαλδημοκρατικού ταξικού συμβιβασμού. Πρέπει να βρεθούν τρόποι να αποφασίσει η κοινωνία για το νέο χαρακτήρα της παραγωγής, της αλληλεγγύης και του σεβασμού του φυσικού περιβάλλοντος. Και για να συμβεί αυτό χρειάζεται να δημιουργηθούν οι συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν στην πλειοψηφία του πληθυσμού, να συμμετάσχει στην επεξεργασία και υιοθέτηση των νέων επιλογών.

- Η κινητοποίηση των εργαζομένων, πολιτών και κατοίκων σε τοπικό επίπεδο, είναι ικανή να επηρεάσει τη λειτουργία των θεσμών, τις πολιτικές για την απασχόληση και το περιβάλλον, τις πολιτικές για τις κοινωνικές υπηρεσίες και τις υποδομές. Αποτελεί τη μόνη οδό για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την αντιμετώπιση της έλλειψης πόρων, και την επιβολή ενός σχεδίου για τις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες.

- Η κινηματική αντίσταση των εργαζομένων στην παραβίαση του συντάγματος και της νομιμότητας σχετικά με τα εργασιακά δικαιώματα, αποτελεί μια αναγκαιότητα για να συγκροτηθούν νέες άτυπες θεσμικές λειτουργίες ικανές να καταπολεμήσουν την κατάργηση δικαιωμάτων και την αυθαιρεσία των εργοδοτών.

- Η δημιουργία ή διατήρηση παραγωγικών δομών με πρωτοβουλία εργαζομένων, είναι απαραίτητο μέρος της προσπάθειας ανασυγκρότησης του παραγωγικού ιστού. 

- Η κινητοποίηση πολιτών για την επέκταση και το σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο της παραγωγής ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές και της προστασίας των φυσικών πόρων είναι προϋποθέσεις της επεξεργασίας και αποτελεσματικής υλοποίησης των συνολικών πολιτικών για το περιβάλλον.

- Η προσπάθεια κοινής κινητοποίησης πολιτών και εργαζομένων στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών (π.χ. της υγείας), είναι προϋπόθεση για τον ορισμό των αναγκών και την εξεύρεση και αξιοποίηση των απαραίτητων πόρων.

- Η αξιοποίηση των ερευνητικών θεσμών, η προσπάθεια ενδυνάμωσής τους και η ανάπτυξη ανεξάρτητων πρωτοβουλιών στον τομέα αυτό, είναι προϋποθέσεις της διαθεσιμότητας προς όφελος των κινημάτων, επιστημονικών επεξεργασιών και προγραμματικών προτάσεων, για θέματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και παραγωγικά.

- Η αφύπνιση των κινηματικών διαδικασιών αποτελεί προϋπόθεση για τη συγκρότηση ενός πολιτικού μετώπου κατά της δικτατορίας του ΔΝΤ. Δεν ισχύει το αντίθετο. Μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι προδιαγεγραμμένη, ούτε μπορεί να συντονιστεί σε κάθε στιγμή. Αποτελεί όμως την απάντηση μιας κοινωνίας αλληλέγγυας και ώριμης απέναντι σε προκλήσεις ιστορικές και επείγουσες.