Για την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ;

Η εποχή κατά την οποία κυβέρνησε ο ΣΥΡΙΖΑ, ήταν αυτή μιας κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος, που εκδηλώθηκε με την αποδιοργάνωση και υποχώρηση του παραγωγικού δυναμικού, με την περιβαλλοντική κρίση και ειδικά την κλιματική αλλαγή, αλλά και με την πολύπλευρη έκρηξη των ανισοτήτων, και τη διεθνή προσφυγική κρίση. Ήταν επίσης η εποχή κατά την οποία αναπτύχθηκαν μαζικά λαϊκά κινήματα διαμαρτυρίας, που δεν συνάντησαν όμως κατά κανόνα αριστερά κόμματα ικανά να προσφέρουν στις λαϊκές τάξεις εναλλακτικά πρότυπα ανάπτυξης, με νέες στρατηγικές λύσεις σε οτι αφορά την οικονομία, το περιβάλλον και τις συνθήκες ζωής του πληθυσμού. Η Αριστερά σε όλη την Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη.

Τι σημαίνει “κατά της κλιματικής αλλαγής”;

Το 2009, ο κλιματολόγος της NASA James Hansen, δημοσίευσε το βιβλίο με τίτλο “The storms fo my grandchildren. The truth about the coming climate catastrophe and our last chance to save humanity” (Οι καταιγίδες των εγγονών μου. Η αλήθεια για την επερχόμενη κλιματική καταστροφή και η τελευταία μας ευκαιρία να σώσουμε την ανθρωπότητα). Σήμερα πλέον οι έντονες καταιγίδες είναι από τις πλέον ορατές ενδείξεις οτι η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η ογκώδης δουλειά της Naomi Klein (“Αυτό αλλάζει τα πάντα, καπιταλισμός εναντίον κλίματος”), οδηγεί στο συμπέρασμα οτι μόνο αν αμφισβητηθούν οι επιδιώξεις αλλά και οι τρόποι λειτουργίας που χαρακτηρίζουν τα καπιταλιστικά καθεστώτα, είναι πλέον δυνατό να συγκρατηθούν αλλά και να αντιμετωπιστούν οι ως τώρα επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Για τις κοινωνικές τάξεις και ανισότητες στο κάλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς σπουδαγμένος μαρξιστής για να διαπιστώσει οτι οι τάξεις των καπιταλιστών κατά την τρέχουσα ιστορική περίοδο, και οι πολιτικές δυνάμεις που τις εκφράζουν, έχουν εξαπολύσει μια γενικευμένη επίθεση κατά του κόσμου της εργασίας. Επίθεση για την υπεραξία, για την πρόσοδο, για το δημόσιο χρήμα, για τον χώρο, για την υγεία, για τη γνώση, για την ίδια τη ζωή. Και όσο προκύπτει οτι η επιδίωξη του κέρδους και των προνομίων, απειλείται απο την “κρίση του νεοφιλελευθερισμού” (τη θεαματική αποτυχία των προβλέψεων και υποσχέσεών του), και την περιβαλλοντική κρίση, τόσο εντονότερη και αυτοτροφοδοτούμενη γίνεται αυτή η επίθεση. Η διεύρυνση των ανισοτήτων στις αναπτυγμένες χώρες είναι το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της επίθεσης κατά της εργασίας.

Από την έδρα στα έδρανα, Έργα και ημέρες μιας αριστερής κυβέρνησης. Κώστας Δουζίνας

Το πρώτο κεφάλαιο του τελευταίου βιβλίου του Κώστα Δουζίνα, θα έπρεπε να διδάσκεται στις κομματικές σχολές (αν υπήρχαν) του ΣΥΡΙΖΑ: παρουσιάζει με τον πιο κατανοητό τρόπο το πρώτο εξάμηνο του 2015, αναλύοντας τα διαδοχικά στάδια της επίθεσης των ευρωπαϊκών θεσμών και του ΔΝΤ, και εξηγώντας με πειστικό και καθαρό τρόπο τι σήμαινε δυσμενής συσχετισμός δυνάμεων κατά την περίοδο αυτή. Στη συνέχεια περνάει σε κάτι πιο δύσκολο και σημαντικότερο αυτή τη στιγμή: ποιες ήταν οι εξουσίες της Αριστερής κυβέρνησης, πώς μπορούσε να κυβερνήσει ένα κράτος που είχαν φτιάξει το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, και να υλοποιεί ένα δικό της πρόγραμμα, ποιούς θα εξέφραζε πραγματικά, και τελικά ποιο θα μπορούσε να είναι το δικό της πρόγραμμα;

Προς το Νέο Παραγωγικό Μοντέλο

Σε πολλές διατυπώσεις της Αριστεράς και των αριστερών, η αναφορά στο Νέο Παραγωγικό Μοντέλο, μια αναφορά προφανώς σε παραγωγικές επιλογές και παραγωγικές σχέσεις, μπορεί να αφορά εύκολες υποσχέσεις και παρουσιάσεις πολιτικών, ή και πιό σοβαρές προσπάθειες περιγραφής στόχων και στρατηγικών. Η επιλογή της ευκολίας είναι η πιο συνηθισμένη εκδοχή, καθώς επιχειρείται να αποκτήσουν ανατρεπτική πατίνα, χρήσεις αυτής της διατύπωσης κοινότοπες και σχεδόν συστημικές. Για να σκεφτεί κανείς πώς μπορεί να αντικατασταθεί το σημερινό παραγωγικό μοντέλο, και να σχεδιαστεί το νέο, δεν αρκεί να περιγράφει κάποιες αλλαγές που συντελούνται ή που αναμένεται να συντελεστούν στο πλαίσιο του σημερινού παραγωγικού συστήματος. Χρειάζεται να αναδειχθούν και να σχεδιαστούν παρεμβάσεις οι οποίες μπορούν να ενταχθούν σε ένα σχέδιο ενίσχυσης του παραγωγικού και πολιτικού ρόλου των λαϊκών τάξεων, και των θεσμών που κατοχυρώνουν την προτεραιότητα του δημοσίου συμφέροντος και της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών.

Πολιτικές συμμαχίες και κοινωνικές συμμαχίες

ι πολιτικές εξελίξεις στην Ισπανία φαίνεται να προσφέρουν ένα επιπλέον επιχείρημα υπέρ της επιλογής του ΣΥΡΙΖΑ που επιδιώκει τη συμμαχία με τα στελέχη και τον κόσμο της κεντροαριστεράς. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν ένα 33,3% στο PSOE (σοσιαλιστικό κόμμα) που μαζί με το 14,5% των Unidos Podemos, φθάνει το πολύ σημαντικό 47,8%. Δικαιώνεται πριν απ'όλα η υποστήριξη από τους Podemos της κυβέρνησης των σοσιαλιστών, η οποία πήρε σοβαρά φιλολαϊκά μέτρα, και προκύπτει έτσι η πολύ πιθανή δυνατότητα διαμόρφωσης μιας αριστερής πλειοψηφίας μετά τις εκλογές της 28ης Απριλίου.

Αριστεροί λαϊκιστές και αριστεροί σκέτοι

Στην περιφέρεια της Μαδρίτης, το κόμμα των Podemos γνώρισε μια διάσπαση που δεν πέρασε απαρατήρητη. Εξη Δημοτικοί Σύμβουλοι στο Δήμο της Μαδρίτης οι οποίοι ανήκαν στους Podemos, διάλεξαν να κατέβουν στις προσεχείς δημοτικές εκλογές με το ψηφοδέλτιο της παράταξης (και τώρα πλέον κόμμα) Más Madrid της Δημάρχου Manuela Carmena, εγκαταλείποντας το κόμμα τους. Παράλληλα ο Iñigo Errejon, Νο 2 των Podemos, επέλεξε και αυτός το σχήμα Más Madrid, ενώ παραιτήθηκε από βουλευτής και “έθεσε εαυτόν” εκτός του κόμματος του οποίου υπήρξε ιδρυτής. Εδώ και καιρό οι σχέσεις του Errejon με τον Pablo Iglesias, τον Νο1 των Podemos, ήταν τεταμένες, και πολλοί σχολιαστές αποδίδουν αυτή την πολύ σημαντική ρήξη σε προσωπικούς ανταγωνισμούς, σε μια κρίσιμη πολιτικά περίοδο, εν όψει βουλευτικών εκλογών όπου δεν προβλέπεται να θριαμβεύσει το κόμμα που εγκατέλειψε ο Errejon.

Ο οδικός χάρτης της ανατροπής σήμερα

Το πρόσφατο βιβλίο του Κώστα Λαπαβίτσα (The Left Case Against the EU, Η Υπόθεση της Αριστεράς Κατά της ΕΕ) αξίζει να διαβαστεί ως κριτική του θεσμικού πλαισίου και των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ως πρόταση για αριστερό πρόγραμμα, η οποία όμως αποκαλύπτει την εντυπωσιακή θεωρητική και πολιτική ανεπάρκεια της Αριστεράς στην οποία θέλει να ανήκει ο συγγραφέας. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για πρόγραμμα, αλλά για ένα σύνολο τοποθετήσεων, για ρήξη με τους θεσμούς της ΕΕ και έξοδο από την ΟΝΕ, για φορολογικές και νομισματικές πολιτικές πρός όφελος της εσωτερικής ζήτησης, για ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, για βιομηχανική πολιτική προς όφελος της εγχώριας παραγωγής, για τράπεζες ελεγχόμενες από το δημόσιο, για πρωτεύοντα ρόλο των δημοσίων επενδύσεων. Η κεντρική ιδέα πίσω από αυτές τις τοποθετήσεις είναι οτι μια κυβέρνηση της Αριστεράς σε μια χώρα της ΕΕ μπορεί να υλοποιήσει αυτό το “πρόγραμμα” χάρη στις αντίστοιχες πολιτικές της αποφάσεις.

Γιλέκα, συνδικάτα, κόμματα

Η συνάντηση σε κοινές διαδηλώσεις σε 160 πόλεις της Γαλλίας των Κίτρινων Γιλέκων με συνδικαλιστικές οργανώσεις, τη CGT και τους Solidaires (τους Αλληλέγγυους, μια ανεξάρτητη συνδικαλιστική οργάνωση), την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου, ήταν ένα σημείο καμπής του κινήματος. Τα Κίτρινα Γιλέκα, που συγκεντρώνουν κατά κύριο λόγο φτωχά λαϊκά στρώματα, και διατυπώνουν αιτήματα που αφορούν τα εισοδήματα, αλλά και τη δημοκρατία, μέσω του στόχου των Δημοψηφισμάτων Πρωτοβουλίας των Πολιτών, βρέθηκαν επίσης αντιμέτωπα και με το πρόβλημα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα καθώς αρνήθηκαν να φορολογούνται για τον υποτιθέμενο περιορισμό αυτών των εκπομπών. Πρόκειται για ένα κίνημα που καταγγέλει τη διεύρυνση των ανισοτήτων, μέσω του φορολογικού συστήματος κατά κύριο λόγο, και αναζητεί προτάσεις για μέτρα και πολιτικές που θα μειώσουν αυτές τις ανισότητες. Αυτό είναι κυρίως το πεδίο όπου συναντώνται τα Κίτρινα Γιλέκα με τα συνδικάτα, αλλά όχι όλα γιατί οι συνομοσπονδίες CFDT και Force Ouvrière, δεν δέχτηκαν να συμμετάσχουν στην κινητοποίηση.

Τάξη, συνείδηση, γνώση

Η Αριστερά, τα αριστερά κόμματα, αναπτύχθηκαν και διαμορφώθηκαν μέσα από τον 19ο αιώνα, ως κόμματα που εξέφραζαν την εργατική τάξη, το κόσμο της μισθωτής εργασίας, ως κόμματα που διαμόρφωναν τις πολιτικές τους με βάση δύο επιρροές: αφενός την οργανωτική και κοινωνική συγκρότηση της εργατικής τάξης και την ανάδειξη μιας δικής της ταξικής συνείδησης, και αφετέρου την ανάπτυξη μιας θεωρίας της ταξικής κινητοποίησης και δράσης, όπου κυριάρχησε η μαρξιστική ανάλυση και προγραμματική επεξεργασία. Η ταξική συνείδηση, δεν σήμαινε αναγκαστικά την ύπαρξη ενός σχεδίου για το μέλλον, και από την άλλη μεριά η θεωρία δεν μπορούσε να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί χωρίς τις κινηματικές και οργανωτικές μορφές που αποτελούσαν εκδηλώσεις της ταξικής συνείδησης. Κατά την ιστορική περίοδο ως την Επανάσταση τους 1917, την οργανωτική και πολιτική συγκρότηση της εργατικής τάξης συνόδευαν μια θεωρητική επεξεργασία και συζήτηση που αφορούσαν το χαρακτήρα και τους στόχους των εργατικών κινημάτων, τον χαρακτήρα των κομμάτων που τα εκπροσωπούσαν και τις στρατηγικές αυτών των κομμάτων. Επρόκειτο για μια περίοδο δημιουργική, όπου η ανυποχώρητη στράτευση και το ακούραστο θεωρητικό έργο του ίδιου του Μαρξ είχε δώσει τον πολιτικό και ηθικό τόνο.

Apprendre de l'expérience SYRIZA

1. Introduction

Le gouvernement de SYRIZA fut le premier gouvernement formé par un parti de gauche, en janvier 2015, à la suite de la crise de 2008, exprimant la volonté d'une alliance de fait de couches populaires et moyennes désirant résister aux politiques d'austérité imposées par les institutions européennes et le Fond Monétaire International (la Troika) dés 2010. Plusieurs facteurs on fait que ce parti a du accepter un compromis avec la Troika en juillet 2015, avant d'être réelu en septembre, acceptant de continuer les politiques d'austérité, et de gouverner en négotiant continuellement les politiques proposées par les institutions européennes, liées au service de la dette publique. Une dette que ces institutions avaient pris soin de transferer des banques privées aux états de l'eurozone, transformant une question de négotiation de l'état grec avec de banques privées en question politique européenne centrale.

Μετασχηματίζεται ο καπιταλισμός;

Η έκδοση στα ελληνικά των “Ρεαλιστικών Ουτοπιών” του Erik Olin Wright, προκάλεσε από διάφορες πλευρές το ενδιαφέρον του κοινού της Αριστεράς. Εγινε δεκτό αυτό το έργο από αρκετούς κυβερνητικούς παράγοντες ως μια ανάλυση που νομιμοποιεί κατά κάποιο τρόπο τις βασικές υποθέσεις της κυβερνητικής πολιτικής, οι οποίες εκ των πραγμάτων υιοθετούν ένα όραμα (και οχι αναγκαστικά μια προοπτική) που μπορεί να χαρακτηριστεί σοσιαλ-δημοκρατικό. Αφήνει όμως ανοιχτό και το ενδεχόμενο να υπάρξουν στρατηγικές μετασχηματισμών οι οποίες επιτρέπουν να ξεπεραστούν τα ορια ενός καπιταλιστικού θεσμικού πλαισίου. Πρόκειται για μια προσέγγιση η οποία έχει οπωσδήποτε ένα ιστορικό βάθος, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα επίκαιρη αν θεωρήσουμε οτι η ιδέα ενός μετασχηματισμού με τη σταθεροποίηση ενός μοντέλου νέου καπιταλισμού, αναζωογονημένου χάρη στις κοινωνικές κινητοποιήσεις, χάρη ειδικότερα σε ένα νέο “ταξικό συμβιβασμό”, ανήκει στις “μη ρεαλιστικές ουτοπίες”. Η προοπτική μετασχηματισμών με ανατρεπτική κατάληξη θέτει, μετά από τις πρόσφατες εμπειρίες στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική, νέα ερωτήματα που δεν απαντώνται αν αναφερθούν μόνο οι “κατάλληλες στρατηγικές διάμεσων μετασχηματισμών”, ή η υπέρβαση των καπιταλιστικών ορίων με “τη διαδικασία ενδυνάμωσης της κοινωνικής εξουσίας”.

Το μέλλον πέρα απο το 2019

Αξίζει να θυμηθούμε οτι η κυβέρνηση της Αριστεράς κληρονόμησε στην Ελλάδα μεγάλες στρεβλώσεις του παραγωγικού συστήματος. Τη διαχείριση των οικονομικών και αναπτυξιακών πολιτικών με ένα ανεπαρκές, σπάταλο και αναποτελεσματικό πελατειακό σύστημα, την αποδυνάμωση και αδρανοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και μια καμένη γή στον τομέα των υποδομών, που δεν περιορίζεται στην “τρύπα του Κούβελα”. Επρόκειτο και πρόκειται ακόμα για προβλήματα που για να αντιμετωπιστούν χρειάζεται χρόνος, τόλμη και εφευρετικότητα. Εχουν γίνει σημαντικά βήματα, χωρίς όμως να έχει ολοκληρωθεί μια διαδικασία πλήρους αντικατάστασης του παλαιού συστήματος.