Μετά το νεοφιλελευθερισμό τι;

Η αντιμετώπιση της επιδημίας του κορωνοϊού, απαίτησε την επείγουσα ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ξεκινούσε την υλοποίηση πρωτοβουλιών ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών υγείας. Το ίδιο έχει συμβεί σε όλη την Ευρώπη και ειδικότερα στη Νότια Ευρώπη, όπου οι υπηρεσίες αυτές είχαν πληγεί σοβαρά από πολιτικές λιτότητας. Παράλληλα, και πρίν ξεκινήσει η επιδημία, είχε φανεί στην Ελλάδα οτι η πίστη στην αγορά, η μείωση των φόρων, και το άθροισμα των εξυπηρετήσεων σε ημετέρους, δεν έχουν τα αναμενόμενα “αναπτυξιακά” αποτελέσματα. Στην πραγματικότητα ο νεοφιλελευθερισμός απαξιώνεται μπροστά στα μάτια μας και η μόνη ελπίδα των υποστηρικτών του είναι να επιστρατεύσουν πολιτικά μια άκρα δεξιά αντικοινωνική, ρατσιστική, οπαδό της πιό φτηνής ιδιοτέλειας.

Μπροστά στα επαναλαμβανόμενα και συσσωρευόμενα συμβάντα μιας οικουμενικής και πολυδιάστατης κρίσης, δεν αρκεί η αναπόληση των αναπτυξιακών οραμάτων του 60, η πίστη σε μια “κανονικότητα” που όπου νάναι εγκαθιδρύεται. Οι διάφορες εκδηλώσεις της κρίσης θέτουν ζητήματα που είναι ταυτοχρόνως επείγοντα και στρατηγικά. Δεν είναι μόνο η επάρκεια της δημοσίας υγείας απέναντι στη σημερινή απειλή, αλλά και απέναντι στις μελλοντικές παρόμοιες απειλές (που προβλέπει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Η αναγκαία μείωση της απασχόλησης και της οικονομικής δραστηριότητας όπως κατά την τρέχουσα κρίση, χρειάζεται διαδικασίες προστατευμένης ευελιξίας της εργασίας, αλλά και εργαλεία στρατηγικών ή και συγκυριακών αναδιαρθρώσεων της οικονομίας. Επίσης, το τέλος του λιγνίτη πρέπει να συνοδευτεί από τη δημιουργία αντίστοιχων θέσεων εργασίας σε άλλες δραστηριότητες. Η πτώση του τουρισμού πρέπει να οδηγήσει σε μεταφορά απασχόλησης σε τοπικές αγροτικές ή μεταποιητικές παραγωγές. Αναμενόμενες τοπικές καταστροφές, όπως στη Μάντρα και το Μάτι, πρέπει να αντιμετωπίζονται με ολοκληρωμένα σχέδια ανάταξης. Σε συνθήκες τραπεζικών κρίσεων είναι αναγκαίες τοπικές συνεταιριστικές τράπεζες και συμπληρωματικά νομίσματα για να είναι δυνατή η επιβίωση των τοπικών οικονομιών.

Οι παρεμβάσεις αυτού του τύπου, μπορούν να σημαδέψουν ριζικά τον τρόπο άσκησης οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα, να επιτρέψουν την οικοδόμηση ενός αναπτυξιακού μοντέλου που αποτελεί μια πραγματική εναλλακτική απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό, και να ενισχύσουν τις παραγωγικές δυνατότητες και την πολιτική βαρύτητα των λαϊκών τάξεων. Όλες οι παραπάνω προσεγγίσεις της πολιτικής, μπορούν να οικοδομήσουν γερές συμμαχίες μεταξύ των μισθωτών, των αυτοαπασχολουμένων, των μικρών επιχειρήσεων και των αγροτών, συμμαχίες που θα διαμορφωθούν γύρω από τις ανασυγκροτήσεις σε τοπικό επίπεδο των δημόσιων πολιτικών, των αναπτυξιακών σχεδίων και των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων. Οι συμμαχίες αυτές σε όποιο τοπικό ή τομεακό επίπεδο, θα δώσουν τη δυνατότητα να αμφισβητηθεί η κυριαρχία της συμμαχίας κεφαλαίου (τραπεζικού και επιχειρηματικού) με το πολιτικό προσωπικό της δεξιάς, και να οικοδομηθεί ένας νέος πολιτικος συσχετισμός δυνάμεων προς όφελος των λαϊκών τάξεων.

Το νέο μοντέλο ανάπτυξης για την αντιμετώπιση των πολλαπλών στρατηγικών προκλήσεων, δεν είναι ήδη διαθέσιμο τόσο σε ότι αφορά τις μεθόδους του όσο και σε οτι αφορά τους συγκεκριμένους στόχους που πρέπει να υπηρετήσει. Πρέπει να οικοδομηθεί μέσω του συνδυασμού κινηματικών πρωτοβουλιών και θεσμικών καινοτομιών, ικανών να σχεδιάσουν το μέλλον, από την άποψη της προστασίας των πληθυσμών και των αναπαραγωγικών δυνατοτήτων των κοινωνιών. Οι αναγκαίες αλλαγές είναι τόσο ριζικές και πολύπλευρες, που θα χρειαστεί επίσης να υπάρχουν διαδικασίες νομιμοποίησης στα μάτια των εργαζομένων και των πολιτών, των νέων και των συνδυασμένων επιλογών που πρέπει να πραγματοποιηθούν, μέσω της εμβάθυνσης και επέκτασης των δημοκρατικών διαδικασιών, σε τοπικό και τομεακό επίπεδο.

Οι δυνάμεις της Αριστεράς που κατανοούν την ανάγκη ενός τέτοιου προσανατολισμού πρέπει να πάρουν πρωτοβουλίες για να πάψει να περιορίζεται ο αριστερός λόγος σε ένα σύνολο αξιακών τοποθετήσεων, ή γενικών στόχων. Και να ληφθούν οι κατάλληλες οργανωτικές πρωτοβουλίες, ώστε να είναι αντίθετα ο αριστερός λόγος το άθροισμα εξειδικευμένων προγραμματικών προτάσεων, που μπορούν να υποστηριχθούν σε οτι αφορά τις λεπτομέρειές τους μπροστά στους άμεσα ενδιαφερόμενους. Το επιστημονικό δυναμικό της χώρας μπορεί να συγκροτήσει τέτοιες πρωτοβουλίες, που πρέπει να ξεκινήσουν από το κέντρο και στη συνέχεια να επεκταθούν σε όλες τις περιφέρειες, για να αποτελέσουν, σε συνεργασία με τα πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, τα κέντρα του σχεδιασμού των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και αναδιαρθρώσεων, και της διάδοσης των αναγκαίων γνώσεων στον ενδιαφερόμενο πληθυσμό. Μια τέτοια προσέγγιση θα αποτελούσε μια αναγκαία γιγάντια επιχείρηση αναγέννησης της Αριστεράς, για να ανταποκριθεί στις προφανείς προκλήσεις και να επιτύχει την επανασύνδεσή της με την επιστημονική σκέψη και τις λαϊκές δυνάμεις.