Οι 3 παγκόσμιες κρισεις και η ανάπτυξη

Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες πρέπει να διαχειριστούν, για να σχεδιάσουν το μέλλον τους, τρεις παγκόσμιες κρίσεις: την καλπάζουσα κλιματική αλλαγή και τις επιμέρους εκρηκτικές καταστάσεις που αφορούν την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, την κρίση του διεθνούς τραπεζικού συστήματος και τη βεβαιότητα μιας νέας κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού αλλά και του παραγωγικού συστήματος, την προσφυγική κρίση που είναι αποτέλεσμα πολέμων αλλά και της αποτυχίας της παγκοσμιοποίησης και των συσσωρευόμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Ο δρόμος προς το μέλλον δεν είναι ανοιχτός, δεν θα χαραχθεί με τη νομοτελειακή συσσώρευση παραγωγικού δυναμικού και πλούτου, δεν περνάει από τη συνέχιση της παγκοσμιοποίησης, αλλά από τη δυνατότητα των εθνικών κοινωνιών να οργανώσουν την άμυνά τους απέναντι σε αυτές τις κρίσεις, να εξασφαλίσουν δηλαδή με νέες πολιτικές τη δυνατότητα των πληθυσμών, των γηγενών και των μεταναστών ή προσφύγων, να ζήσουν αξιοπρεπώς, να αποφύγουν συνειδητά και συστηματικά την έκρηξη της φτώχειας, των ανισοτήτων και της βίας.

Η απάντηση της δεξιάς στην Ευρώπη σε αυτές τις κρίσεις, είναι πλέον διαμορφωμένη. Η πολύμορφη βία απέναντι στους πρόσφυγες, αποτελεί προγραμματική συμφωνία κρατών και κομμάτων σχεδόν παντού. Ο Ορμπάν έκανε την εξής αποκαλυπτική δήλωση: “Οι κοινωνίες που βασίζονται στη φιλελεύθερη δημοκρατία θα είναι πιθανόν ανίκανες να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους κατά τις επόμενες δεκαετίες”. Η αυταρχικότητα και η καταστολή των κοινωνικών αγώνων είναι επομένως απαραίτητα εργαλεία της παγκοσμιοποίησης υπό το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, ιδιαίτερα σε περίπτωση μιας νέας κρίσης αυτού του συστήματος.

Ο Μακρόν στη Γαλλία, έδιωξε τον υπουργό Περιβάλλοντος Νικολά Ιλό, αρνούμενος να πάρει στα σοβαρά την υλοποίηση αναγκαίων περιβαλλοντικών πολιτικών, την ίδια στιγμή που εντείνει τις αντεργατικές του επιθέσεις. Οπως εξηγεί η Ναόμι Κλάιν¹, οι ελίτ στο σημερινό κόσμο δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή γιατί αρνούνται να ανατρέψουν το πρότυπο πολιτικών που υλοποιούν συνολικά.

Η Νέα Δημοκρατία του Κ.Μητσοτάκη προσαρμόζεται σε αυτή την ευρωπαϊκή τάση. Η μετατόπιση προς την αρκοδεξιά, η επιβεβαίωση της αντεργατικής και αντικοινωνικής πολιτικής, η αντι-φορολογική δημαγωγία, δεν επιδιώκουν τίποτ'άλλο από την υποστήριξη μιας πολυδιάστασης και εν πολλοίς παρασιτικής άρχουσας τάξης, διατηρώντας τη συμμαχία με μεσαία στρώματα και αδρανοποιώντας τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Αυτό είναι το νόημα της ευθυγράμμισης με τις συνταγές του ΔΝΤ, που είχαν ήδη οδηγήσει στο βάθαιμα της οικονομικής κρίσης.

Η υποστήριξη του κόσμου της εργασίας, σε συνδυασμό με τη σταδιακή μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων σε επαγγελματίες και αγρότες, αλλά και σε επιχειρήσεις, είναι κυβερνητικές πολιτικές προς την αντίθετη κατεύθυνση, την ίδια στιγμή όμως που η αναμονή πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων στην οικονομία και εισροής ξένων επενδύσεων, είναι μια αβέβαιη προοπτική. Η αποκατάσταση του ελέγχου επι των δημοσίων οικονομικών και σε κάποιο βαθμό επί της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, δεν σημαίνει αποκατάσταση του ελέγχου της οικονομίας, κυρίως εν όψει νέων αναταραχών στον παγκόσμιο χώρο.

Χωρίς να αρνηθούμε την ανάγκη της εξωστρέφειας και το ρόλο μιας υγειούς και νόμιμης επιχειρηματικότητας, πρέπει να σχεδιάσουμε την εσωστρεφή τοπική ανάπτυξη, η οποία θα είναι ενισχυτική της εθνικής ανάπτυξης, αλλά και θα διαμορφώσει παραγωγικές δικτυώσεις με αμυντικό ρόλο στην περίπτωση αλλαγής της διεθνούς συγκυρίας, μια εσωτερική παραγωγική δομή για την προστασία του εργαζόμενου πληθυσμού. Απέναντι σε συστημικές τράπεζες που παλεύουν να διατηρήσουν την κερδοφορία τους μετά από ένα πλήθος παρανομιών και αποτυχημένων επιλογών, αγνοώντας σταθερά την παραγωγική οιικονομία, είναι αναγκαίο και εφικτό να αναπτυχθούν, σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, συμπληρωματικά μέσα πληρωμής τα οποία θα επιτρέψουν τη χρηματοδότηση υποδομών, για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων αλλά και για την εξασφάλιση κοινωνικών και δημόσιων υπηρεσιών. Αυτές οι δαπάνες με τη σειρά τους θα δημιουργήσουν ζήτηση για τοπικά προϊόντα και απασχόληση, ακόμα και για μικρούς πληθυσμούς μεταναστών και προσφύγων.

Οι 3 παγκόσμιες κρίσεις πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και σχεδιάζουμε το μέλλον. Να στραφούμε άμεσα στην κάλυψη των αναγκών των πολλών, των ανθρώπων της εργασίας και της παραγωγής, απέναντι στα σημερινά κοινωνικά προβλήματα, αλλά και απέναντι σε κινδύνους τους οποίους γνωρίζουμε από τώρα. Ένας τέτοιος προσανατολισμός δεν θα αναιρέσει τις συμφωνημένες υποχρεώσεις για τη διαχείριση του δημοσίου χρέους, αλλά αντίθετα θα επιτρέψει την ευκολότερη αντιμετώπισή τους. Θα αποτελέσει μια παραδειγματική αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου που μόνο η Αριστερά μπορεί να σκεφτεί και να υλοποιήσει.

1 Ναόμι Κλάιν, Αυτό αλλάζει τα πάντα