“Η κοινωνία, ο δήμος, θα διαμορφώσει το νέο μοντέλο ανάπτυξης”

Μια συζήτηση με τον Gabriel Colletis, καθηγητή ελληνικής καταγωγής στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζ στη Γαλλία, συγγραφέα του βιβλίου “Έξω από την κρίση: για μια χώρα που μας αξίζει” που εκδόθηκε πριν τις εκλογές από τις εκδόσεις Λιβάνη.

Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν: Το βιβλίο σου καταλήγει στην ανάγκη ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, αλλά κυρίως στην αναγνώριση του πρωτεύοντος ρόλου της κοινωνίας, το ρόλο του δήμου, για τη διαμόρφωση αυτού του νέου μοντέλου. Ένα δύσκολο ερώτημα πρέπει όμως να τεθεί: πώς μπορεί ο σχεδιασμός μιας νέας οικονομικής στρατηγικής να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με την εγκαθίδρυση θεσμών άμεσης δημοκρατίας;

 Gabriel Colletis: Μια δημοκρατική κυβέρνηση δεν μπορεί να υποκαταστήσει το κοινωνικό κίνημα, ούτε να ισχυριστεί οτι θα κατευθύνει “από τα πάνω” τις αλλαγές. Το κοινωνικό κίνημα οφείλει να ορίσει τα περιγράμματα και το περιεχόμενο του νέου μοντέλου ανάπτυξης. Η κυβέρνηση, βασισμένη στα μέσα που έχει στη διάθεσή της, πρέπει να μεταφράσει σε μέτρα οικονομικής πολιτικής τις κατευθύνσεις που έχει επεξεργαστεί το κοινωνικό κίνημα. Μια δημοκρατική κυβέρνηση πρέπει να υπηρετεί το κοινωνικό κίνημα και όχι να συμβαίνει το αντίθετο. Πρέπει να έχουν προτεραιότητα η άμεση δημοκρατία και οι κοινωνικοί πειραματισμοί. Αυτά είναι τα μέσα για την επεξεργασία συμβιβασμών στο πλαίσιο της κοινωνίας των πολιτών. Η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο πρέπει να αναλάβουν την κωδικοποίηση αυτών των συμβιβασμών με νόμους και κανονισμούς.

ΠΛΡ: Στη Γαλλία παίζεις ένα σημαντικό ρόλο για τη διάδοση της ιδέας της επιχείρησης ως κοινωνικού θεσμού. Πώς μπορεί μια τέτοια επιλογή να επηρεάσει τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης;

GC: Η νομική μορφή της “εταιρίας” (εταιρίας προσώπων ή κεφαλαιούχων) συγχέεται σήμερα με την επιχείρηση, με αποτέλεσμα η τελευταία … να μην αναγνωρίζεται από το δίκαιο. Είναι επομένως αναγκαίο να υπάρξει μια νέα νομική κατηγορία, η “επιχείρηση”, διαφορετική από την “εταιρία”. Ο καθένας από τους δύο αυτούς θεσμούς πρέπει να έχει τα δικά του διοικητικά όργανα. Να έχει για παράδειγμα η εταιρία ένα διοικητικό συμβούλιο και έναν Πρόεδρο αυτού του συμβουλίου, και η επιχείρηση μια επιτροπή διεύθυνσης και έναν διευθυντή. Το διοικητικό συμβούλιο θα καθορίζει τις μεγάλες επιλογές, τις κατευθύνσεις. Η επιτροπή διεύθυνσης θα επεξεργάζεται τους στόχους και θα καθορίζει τα μέτρα για την επίτευξή τους. Οι μισθωτοί θα είναι μέρος και των δύο οντοτήτων. Θα πάψουν έτσι να αντιμετωπίζονται ως απλοί προμηθευτές εργασίας και θα αναγνωρίζονται ως συατατικό μέρος της επιχείρησης, όσο τουλάχιστον οι προμηθευτές παγίων κεφαλαίων. Θα πρόκειται για μια πραγματική επανάσταση στην υπηρεσία της δημοκρατίας και της ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων!

ΠΛΡ: Ανήκεις επίσης στη Γαλλία σε αυτούς που υποστηρίζουν τις πρωτοβουλίες κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Ποιός μπορεί να είναι στην Ελλάδα ο ρόλος της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, και ποιές μπορεί να είναι οι σχέσεις της με το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα;

GC: Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία αποτελεί στην Ελλάδα όπως και αλλού τη συγκεκριμενοποίηση της αρχής σύμφωνα με την οποία οι παραγωγικές δραστηριότητες (στη γεωργία, τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες) δεν είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν ως ιδιωτικά αγαθά (που εξαρτώνται από τους κατόχους κεφαλαίων) ή ως δημόσια αγαθά (που εξαρτώνται στενά από το κράτος). Ορισμένες παραγωγικές δραστηριότητες (ένας βιομηχανικός κλάδος ή μια καθετοποιημένη αγροτική παραγωγή) μπορεί να αντιμετωπιστούν ως κοινά αγαθά. Με αυτή τη λογική οι επιχειρήσεις που συνθέτουν αυτές τις δραστηριότητες μπορεί να υιοθετήσουν τη μορφή του συνεταιρισμού, για να εκφράσουν καλύτερα τα κοινά χαρακτηριστικά αυτών των δραστηριοτήτων. Οι συμμετέχοντες στους συνεταιρισμούς πρέπει να είναι περισσότεροι από αυτούς που συμμετέχουν στις κλασικές εταιρίες/επιχειρήσεις ακόμα κι αν είναι ανανεωμένες, με τον τρόπο που ήδη αναφέραμε. Πρέπει να περιλαμβάνουν τους εκπροσώπους των χρηστών, των τοπικών συλλογικοτήτων, ή ακόμα και του Έθνους αν η συνεταιριστική επιχείρηση παρουσιάζει γενικό ή εθνικό ενδιαφέρον.

ΠΛΡ: Θεωρείτε οτι το σημερινό μοντέλο παγκοσμιοποίησης των συναλλαγών πρέπει να αμφισβητηθεί, όπως και της παγκοσμιοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ποιός μπορεί να είναι ο ρόλος του δήμου, της κοινωνίας, για να υλοποιηθούν αυτές οι δύο σημαντικές κατευθύνσεις; Πώς βλέπεις από αυτή την άποψη το ρόλο της αλληλεγγύης σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

GC: Η σημερινή παγκοσμιοποίηση εκφράζεται με δύο σημαντικούς τρόπους. Ο πρώτος είναι η γενίκευση του ανταγωνισμού μεταξύ των εργαζομένων. Ο δεύτερος είναι η ανταμοιβή κατά πρώτο λόγο του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου γιατί παρουσιάζει μεγαλύτερη κινητικότητα. Πρέπει να αμφισβητηθούν αυτές οι δύο  επιλογές και μόνο η κοινωνία των πολιτών μπορεί να το κάνει. Για να γίνει αυτό πρέπει ο δήμος να επιβάλει κανόνες κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και κανόνες που αφορούν το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η επιβράδυνση ή καθυστέρηση των μετακινήσεων χρηματικών κεφαλαίων (με τη φορολογία ή με νέους κανόνες) πρέπει να συνδυαστεί με την αναγνώριση των μακροχρόνιων διαδικασιών που αφορούν τους ανθρώπους (πολιτισμός, εκπαίδευση) και τη φύση. Η επεξεργασία των κανόνων αυτών μπορεί να ξεκινήσει από μια χώρα, αλλά η αποτελεσματικότητά τους θα είναι μεγαλύτερη στο επίπεδο μιας ηπείρου, της Ευρώπης. Αυτή πρέπει να είναι η προσέγγιση των ευρωπαϊκών λαών σχετικά με τη συζήτηση για τη “μεγάλη διατλαντική αγορά” (TransAtlantic Free Trade Agreement) που διαπραγματεύονται κρυφά οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται στην πραγματικότητα για μια πολεμική μηχανή των πολυεθνικών κατά των λαών.

ΠΛΡ: Για να ξαναπάρει μπρός η οικονομία και να εφαρμοστούν αποτελεσματικές κοινωνικές πολιτικές χρειαζόμαστε, στην Ελλάδα όπως αλλού, μεγάλες ανακατανομές των εισοδημάτων και του πλούτου. Πώς πρέπει να δούμε την αλληλεγγύη μεταξύ εργαζόμενων τάξεων και της υπόλοιπης κοινωνίας;

GC: Η αλληλεγγύη είναι η αρχή στην οποία βασίζεται η λειτουργία των δημοκρατικών κοινωνιών. Η αλληλεγγύη αυτή πρέπει να εκφραστεί με διάφορους τρόπους. Η φορολογία είναι ένας από αυτούς. Η φορολογία στην Ελλάδα είναι από τις πιό άδικες στον κόσμο γιατί βασίζεται πολύ λίγο στα υψηλά εισοδήματα και τις κινητές περιουσίες. Επιβάλεται μια εκτεταμένη φορολογική μεταρρύθμιση για την ελάφρυνση των φόρων που πληρώνει η πλειοψηφία – των φόρων κατανάλωσης. Τα υψηλά εισοδήματα πρέπει να φορολογηθούν περισσότερο όπως και οι κάτοχοι σημαντικών κινητών περιουσιών, όπως η Εκκλησία και οι εφοπλιστές. Η φορολογία είναι εργαλείο ανακατανομής, αλλά είναι και το μέσο για να βρούν οι δημόσιες υπηρεσίες σταθερές πηγές χρηματοδότησης. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε καλά νοσοκομεία, καλά σχολεία και πανεπιστήμια, καλά συστήματα μεταφορών, χωρίς την κατάλληλη φορολογία και μια διοίκησή της εκπαιδευμένη και στην υπηρεσία του γενικιού συμφέροντος. Η ανακατανομή και η χρηματοδότηση των δημοσίων υπηρεσιών είναι τα δυο συστατικά μιας μεγαλύτερης κοινωνικής δικαιοσύνης.