Το Σύμφωνο για το Ευρώ ολοκληρώνει, μετά την απόφαση για τη δημιουργία ενός Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας, ένα σύστημα διαχείρισης της οικονομικής κρίσης στο σύνολο της ευρωζώνης. Το σύστημα αυτό δεν έχει στρατηγική, και πόσο μάλλον όραμα, επιδιώκει απλά να εγκαθιδρύσει μηχανισμούς ελέγχου των οικονομικών μεγεθών στα κράτη μέλη, που θα επιτρέψουν να μη ξεσπάσει μια βαθύτερη χρηματοπιστωτική κρίση, και να πραγματοποιηθούν ενδεχομένως ελεγχόμενες αναδιαρθρώσεις χρεών. Πρόκειται για μηχανισμούς που θα παρακολουθούν χρόνο με χρόνο, τα δημόσια οικονομικά, τους μισθούς, την ευελιξία στην αγορά εργασίας και τα συνταξιοδοτικά συστήματα.
Για τις χώρες που έχουν ένταχθεί στο μηχανισμό στήριξης - που έχουν υποστηριχθεί με δάνεια από τις χώρες της ευρωζώνης - για να διαχειριστούν το δημόσιο χρέος και τα εξωτερικά ελλείμματά τους, το Σύμφωνο για το Ευρώ σημαίνει πως αναγνωρίζεται οτι η λογική των Μνημονίων θα είναι πλέον το σταθερό πλαίσιο άσκησης πολιτικών. Σημαίνει δηλαδή οτι, όπως και στην Ελλάδα, η “έξοδος από την κρίση” ταυτίζεται με την “επιστροφή στις αγορές”. Η πιθανότητα να μην επιτυγχάνεται αυτός ο στόχος είναι τόσο μεγάλη και αφορά τόσες πολλές χώρες, που μονιμοποιείται πλέον ο συνδυασμός ενός μηχανισμού κάλυψης δανειακών αναγκών και ενός μηχανισμού επιβολής μέτρων λιτότητας.
Πρόκειται για έναν προσανατολισμό ο οποίος επιδιώκει πριν απ’όλα να εξασφαλίσει τον πρωτεύοντα ρόλο και την κερδοφορία του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, και να διαπραγματευτεί σκληρά με τις κυβερνήσεις τις περικοπές αμοιβών και κοινωνικών δαπανών, όπως και τις μειώσεις της απασχόλησης, οι οποίες είναι αναγκαίες για διαχείριση υπο τις σημερινές συνθήκες των χρεών. Ταυτόχρονα όμως είναι και ο μηχανισμός μέσα από τον οποίο η οικονομική και η κοινωνική κρίση επεκτείνεται σε όλη την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν όρια - κοινωνικά και πολιτικά - στη άντληση πόρων για την εξυπηρέτηση των δημοσίων χρεών, και - όπως συμβαίνει με την Ελλάδα - θα περάσουμε σύντομα σε μια φάση αναδιαρθώσεων χρεών, των οποίων τα αποτελέσματα θα γίνουν αισθητά σε όλη τη ζώνη.
Ένα σημαντικό αποτέλεσμα του νέου προσανατολισμού της οικονομικής διαχείρισης στην ευρωζώνη, είναι οτι ενοποιεί τον ευρωπαϊκό “Νότο”, οτι καταστάσεις οικονομικής κρίσης με διαφορετικές αφετηρίες αντιμετωπίζονται με παρόμοιες πολιτικές στις διαφορετικές χώρες, και έχουν σίγουρα όμοια αποτελέσματα. Με έναν νέο και αντικειμενικό θα μπορούσε να πεί κανείς τρόπο, τα ζητήματα των αμοιβών, των κοινωνικών δαπανών, των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, έχουν τεθεί και θα τεθούν με έναν ενιαίο τρόπο στις χώρες αυτές. Σε αντίθεση με οτι έχει συμβεί στις χώρες του “Βορρά”, όπου έχουν σημαντική επιρροή οι εθνικές προσεγγίσεις της κρίσης, στις “ελλειμματικές” οικονομίες, δηλαδή στις οικονομίες του “Νότου”, θα ενισχυθούν οι κοινές μεταξύ αυτών των χωρών αντιλήψεις σχετικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών που αποφασίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Για να καταγράψουμε τα μέτωπα στα οποία χρειάζεται να δώσουν απαντήσεις τα κινήματα και οι κοινωνίες συνολικά, δεν αρκεί να αναφέρουμε τα δημόσια χρέη, τα δημόσια ελλείμματα και τις αρνητικές επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας. Υπάρχουν βέβαια στην Ελλάδα δυο απλοποιημένες στρατηγικές προσεγγίσεις, πέρα από την αποδοχή του σημερινού ευρωπαϊκού πλαισίου πολιτικών, που είναι αφενός η υπόσχεση της ανάπτυξης και αφετέρου η πεποίθηση ότι η αναδίπλωση στην εθνική οικονομία θα είναι σωτήρια. Η ανάπτυξη που αναφέρεται κατά κανόνα, είτε ως προϋπόθεση της εξυπηρέτησης του χρέους, είτε ως αποτέλεσμα της μείωσης ή διαγραφής του, είναι μια λύση που διαλέγει να παρακάμψει τα συσσωρευμένα διαρθρωτικά προβλήματα της κάθε οικονομίας. Η εθνική αναδίπλωση (με έξοδο από το Ευρώ και την υποτίμηση που θα ακολουθήσει), επιλέγει να παραβλέψει οτι οι αναπαραγωγικές σχέσεις της ελληνικής οικονομίας, όχι μόνο στον τομέα των χρηματοπιστωτικών ροών, είναι πλέον διεθνοποιημένες σε μεγάλο βαθμό και οτι μια στρατηγική οικονομικής και κοινωνικής συνοχής σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κατά πολύ ανώτερη από μια στρατηγική εθνικής ανασυγκρότησης, με αφετηρία τη σημερινή κατάσταση.
Τα μέτωπα που απαιτούν κινηματικές απαντήσεις είναι τα εξής:
- Απέναντι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα το ζητούμενο δεν είναι μόνο προτάσεις για τη διαγραφή χρεών, αλλά και κινητοποιήσεις για τη μεταφορά της δημιουργίας χρήματος στον τομέα των δημόσιων πολιτικών και για τη δημιουργία ενός ισχυρού δημόσιου και κοινωνικού τραπεζικού τομέα. Μια τέτοια αλλαγή προσανατολισμού είναι εξάλλου απαραίτητη για την αποφασιστική διαγραφή δημόσιων χρεών προς ιδιωτικές τράπεζες.
- Η καταπολέμηση των επιπτώσεων που έχουν οι πολιτικές λιτότητας για τις αμοιβές, τις κοινωνικές πολιτικές και ειδικότερα για την κοινωνική ασφάλιση, δεν μπορεί παρά να βασιστεί σε ισχυρές αναδιανομές εισοδήματος, μέσω της φορολόγησης των ανώτερων και μεσαίων εισοδημάτων. Σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει ήδη και θα έχει στο μέλλον για τα ασφαλιστικά ταμεία η περικοπή δημοσίων χρεών, η προφανής λύση είναι η επιστροφή σε διανεμητικά σφαλιστικά συστήματα και η εγκατάλειψη - μετά από διαπραγματεύσεις και συμφωνιών μεταξύ των ενδιαφερομένων - των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων.
- Η ελλειμματικότητα των οικονομιών του “Νότου” είναι το αποτέλεσμα της αποτυχίας των πολιτικών που εφαρμόστηκαν απο τις χώρες αυτές και εγκρίθηκαν από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, σχετικά με την περιφερειακή συνοχή. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, σε συνδυασμό με τα ειδικά ζητήματα στο επίπεδο των περιφερειών, που αφορούν την παραγωγή, την απασχόληση και το περιβάλλον, απαιτεί όχι μόνο την αναθεώρηση των αγροτικών και βιομηχανικών πολιτικών, αλλά και την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών στον ανασχεδιασμό των οικονομιών τους και στην αναδιαπραγμάτευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των καταμερισμών της παραγωγής.
- Η απασχόληση, τα εισοδήματα των εργαζομένων, οι εργασιακές σχέσεις, η προστασία των ανέργων, ο χρόνος εργασίας είναι ένα σύνολο ζητημάτων που απαιτούν ριζοσπαστικές και συνδυασμένες λύσεις. Η μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, η αύξηση και γενίκευση των επιδομάτων ανεργίας, είναι μέτρα απαραίτητα που όμως δεν αρκούν. Χρειάζεται να συνυπάρξουν με τη διεκδίκηση διαδικασιών ελέγχου των απολύσεων, με την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της νομιμότητας στην αγορά εργασίας, και με τη διεκδίκηση και υλοποίηση στρατηγικών δημιουργίας θέσεων εργασίας, στην παραγωγή αλλά και σε υπηρεσίες, όπου υπάρχουν ταυτοχρόνως κοινωνικές ανάγκες και διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό.
- Η εκπαίδευση και η έρευνα οδηγούνται στην υποταγή σε ιδιωτικά συμφέροντα και στην απομάκρυνση από την αυτοτέλεια της επιστημονικής έρευνας, τη γενικευμένη πρόσβαση στη γνώση, την προώθηση της καινοτομικής πρωτοβουλίας των εργαζομένων και των πολιτών, την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και των κοινωνικών αναγκών. Οι αυξήσεις των διαθέσιμων πόρων για την εκπαίδευση και την έρευνα, η ελεύθερη πρόσβαση όλων στην εκπαίδευση και τη γνώση, η ανταλλαγή και διάχυση των γνώσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να είναι το αντικείμενο νέων διεκδικήσεων και προτάσεων.
- Τα ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον, απαιτούν ταυτοχρόνως τοπικές κινητοποιήσεις και κινήματα με συγκεκριμένες άμεσες προτάσεις, αλλά και ευρωπαϊκό και διεθνή συντονισμό. Όπως και τα ζητήματα που αφορούν την αλληλεγγύη με τις φτωχές χώρες του πλανήτη, στους τομείς τους περιβάλλοντος, των δημοσίων αγαθών και της οικονομικής ανάπτυξης γενικότερα.
Τα μέτωπα αυτά αφορούν τους εργαζόμενους και τους πολίτες όλων των χωρών του ευρωπαϊκού “Νότου”. Απέχουμε πολύ από το να έχουμε κινήματα σε εθνικό επίπεδο και πόσο μάλλον κοινά κινήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν υπάρχει όμως σύντομη οδός διαφυγής από τη σημερινή κατάσταση, γιατί δεν υπάρχουν κοινωνικές συμμαχίες που να μπορούν να διαμορφώσουν ένα νέο προσανατολισμό εξόδου από την κρίση, και γιατί δεν αρκούν κάποιες μεμονωμένες αποφάσεις σε μακροοικονομικό επίπεδο, όπως η διαγραφή χρεών, ή ακόμα και μέτρα κεϋνσιανής πολιτικής. Το παλαιό θεσμικό πλαίσιο έχει σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί και η συγκρότηση της κοινωνίας βασίζεται πλέον σε κανόνες, ιεραρχίες και συσχετισμούς που πρέπει επίσης να ανατραπούν. Πρόκειται στην Ελλάδα για το συνδυασμό, ανισης κατανομής του εισοδήματος, πελατειακών σχέσεων στην οικονομία, διαφθοράς, επέκτασης της αδήλωτης εργασίας και της καταπάτησης κοινωνικών δικαιωμάτων.
Έχουμε μπροστά μας ένα μακρύ δρόμο ανασυγκρότησης κινημάτων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινωνιών, που βασίζονται σε προγραμματικές επεξεργασίες θεμελιωμένες και κοινωνικά αποδεκτές, που μπορούν να συγκροτήσουν ηγεμονικές κοινωνικές συμμαχίες μέσα από κινηματικές συνευρέσεις, που θα επιτρέψουν την πολιτική έκφραση αυτών των αναγκών, προγραμμάτων και συμμαχιών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου