Το χρέος των οικονομιών σε διεθνές και εθνικό επίπεδο δεν είναι αποτέλεσμα ενός αλόγιστου δανεισμού, αλλά είναι μέρος ενός ολοκληρωμένου προτύπου ρύθμισης των οικονομιών που έχει τα εξής κύρια χαρακτηριστικά: η αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των μισθωτών (των άμεσων και έμμεσων αμοιβών τους), συνδυάζεται με την επιδίωξη της κερδοφορίας των επιχειρήσεων με κάθε μέσο, για να εκτιναχθεί η απόδοση των χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ενώ ο δανεισμός, ιδιωτικός και δημόσιος, έρχεται να υποκαταστήσει τη στασιμότητα και μείωση της ζήτησης της οικονομίας.
Αυτό το πρότυπο που έχει κατορθώσει να κυριαρχήσει παγκοσμίως κατά την τελευταία τριακονταετία, έχει ήδη δείξει, και δείχνει κατά την τρέχουσα περίοδο, οτι δεν ισχύει μόνο για τις περιόδους αύξησης του χρέους, αλλά και για τις περιόδους συγκράτησης και περιορισμού του. Η διαγραφή χρεών μπορεί να είναι μέρος της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης και όχι αναγκαστικά της άρνησή της.
Το νεοφιλελεύθερο πρότυπο έχει βάλει σε δεύτερη μοίρα την οικονομική και κοινωνική ισορροπία (και πόσο μάλλον την οικολογική), και στο όνομα της αποπληρωμής των χρεών στο μέγιστο δυνατό βαθμό, αποδέχεται καταστάσεις όπου αυξάνεται δραματικά η ανεργία και η απαξίωση υλικού και άϋλου παραγωγικού δυναμικού. Σε περιόδους υπερχρέωσης θέτει ως προτεραιότητα την αποδοτική για τις τράπεζες διαχείριση των χρεών, ανεξάρτητα από την κατάρρευση ολόκληρων οικονομιών, όπως κατά την προηγούμενη “ανοδική” περίοδο είχε επιτρέψει στο χρηματοπιστωτικό σύστημα να χρηματοδοτεί μια “ανάπτυξη” ελλειμματική και μη “ανταγωνιστική”.
Στην πραγματικότητα αυτό έχει συμβεί τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα η συνέχιση της αύξησης του δανεισμού στις ΗΠΑ, φαίνεται να αποτελεί μονόδρομο, αλλά αργά ή γρήγορα θα χρειαστεί και εκεί να ξεκινήσει η περίοδος διαχείρισης ενός “υπέρογκου” χρέους. Στην Ευρώπη το ίδιο φαινόμενο πήρε τη μορφή της έντονης διαφοροποίησης μεταξύ κρατών, αλλά δεν συνέβει κάτι το διαφορετικό: η Ευρώπη έχασε όπως και οι ΗΠΑ παραγωγικό δυναμικό και ανταγωνιστικότητα, αλλά με άνισο τρόπο που από τούτη τη μεριά του Ατλαντικού έπληξε κυρίως, αν και όχι μόνο, τις χώρες του Νότου.
Η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του λεγόμενου αναπτυξιακού προτύπου στην Ελλάδα, με τη διαμόρφωση ριζικά νέων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών ισορροπιών, δεν μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μειώσεων του χρέους, παρόλο που οι όσο το δυνατόν μεγαλύτερες περικοπές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας τέτοιας προοπτικής. Η ανασυγκρότηση κινημάτων, η ενίσχυση θεσμών προστασίας των εργαζομένων, των ανέργων και των συνταξιούχων, η δημιουργία νέων πλειοψηφικών κοινωνικών συμμαχιών, είναι απαραιτήτως, και κατά κύριο λόγο, συνάρτηση δραματικών αναδιανομών του πλούτου και του εισοδήματος, μιας αντίστροφης τάσης σε σχέση με την προηγούμενη 25ετία και κυρίως με τις τρέχουσες μεταβολές. Σε αυτό το επίπεδο μπορούν πραγματικά να συνδεθούν οι διαπιστώσεις αναγκών, οι εξειδικευμένες διεκδικήσεις, και οι κατακτήσεις νέων ενοποιητικών θεσμών, περισσότερο αποτελεσματικών σε σχέση με το θνήσκον κοινωνικό κράτος.
Η εξεύρεση πόρων για ισχυρές διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την επέκταση του παραγωγικού ιστού, την εξασφάλιση απασχόλησης για όλους και την ανάληψη των δαπανηρών ενεργειών που απαιτεί η άμβλυνση και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δεν θα είναι μόνο συνάρτηση μειώσεων του χρέους και του κόστους της εξυπηρέτησής του. Κοινωνικά κινήματα, για επενδύσεις στον περιβαλλοντικό τομέα, για επενδύσεις που θα αυξήσουν την οικονομική και παραγωγική δραστηριότητα στις περιφέρειες, που θα αυξήσουν την απασχόληση, θα χρειαστούν πρόσθετους πόρους, παρά τον εξορθολογισμό που μπορεί να επιφέρει ο κοινωνικός έλεγχος, που κι αυτοί πρέπει να προέλθουν από τη δικαιότερη κατανομή του εισοδημάτος. Κοινωνικά κινήματα που θα επιλέξουν και θα αναλάβουν δραστηριότητες με τις οποίες θα συνδυάσουν την ανακατανομή του εισοδήματος με το σχεδιασμό οικονομικών παρεμβάσεων, με τη στήριξη συνδυασμένων παραγωγικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιλογών.
Η αναστροφή της σημερινής αποδιαρθρωτικής διαχείρισης, δεν θα είναι συνάρτηση της μεταβολής μερικών μακροοικονομικών μεγεθών. Ο νεοφιλελευθερισμός έχει κόψει τις γέφυρες με τις οικονομικές και κοινωνικές ισορροπίες του παρελθόντος, και με τον ίδιο τρόπο αφήνει στις αγορές ακόμα και την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Δεν υπάρχει άλλη οδός σήμερα από την αφύπνηση της κοινωνίας, από την ενεργό παρέμβαση των εργαζομένων και των πολιτών σε όλους τους τομείς που τους αφορούν, από την αξιοποίηση της ικανότητά τους να σχεδιάσουν και να επιβάλουν τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την αλληλεγγύη, τον ορθολογισμό. Όλα, ή σχεδόν όλα, πρέπει να ξαναγραφτούν. Όσοι δεν κατανοούν αυτή τη νέα αναγκαιότητα, θα σβήσουν παράλληλα με τα θεσμικά υπολλείμματα της προηγούμενης περιόδου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου