Πού βρίσκεται το μέλλον των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών;

(με αφορμή τη συζήτηση που οργάνωσε το περιοδικό Ιστορείν στις 13 Νοεμβρίου, με θέμα “Πολιτικές αλλαγών στο πανεπιστήμιο - Διεκδικώντας μέλλον για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές”)

Το τοπίο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών αλλάζει. Από τα πιο κραυγαλέα παραδείγμα είναι το εργατικό δίκαιο που παύει να ασχολείται με την εξισορρόπηση της σχέσης κεφαλαίου και εργασίας, και τείνει να επικεντρωθεί στον ατομικό πωλητή εργατικής δύναμης, η πολιτική οικονομία που μετατρέπεται στην εφαρμοσμένη επιστήμη της ανάλυσης των αγορών, η κοινωνιολογία που βλέπει το αντικείμενό της να συρρικνώνεται, καθώς το μέλημα της κοινωνικής συνοχής εγκαταλείπεται στον ένα ή τον άλλο βαθμό, στο όνομα της απορρύθμισης και της ευελιξίας. 

Κλιματική αλλαγή: η μπίζνα της αμφιβολίας

Είναι γνωστή και καθημερινά επιβεβαιωνόμενη η δυσπιστία τους αριστερού ανθρώπου σχετικά με την κλιματική αλλαγή: σε ένα χώρο που εξ ορισμού θεωρεί οτι έχει πλέον μάθει τα βασικά και κατέχει τα κλειδιά της παρελθούσας, παρούσας και μελλοντικής γνώσης, όλη αυτή η συζήτηση για το περιβάλλον που αποτελεί προτεραιότητα, ή για τους κλιματολόγους οι οποίοι “γνωρίζουν”, χωρίς να είναι κάν μαρξιστές, δεν πείθει σχεδόν κανένα, ή καλύτερα προκαλεί ακόμα και σήμερα ειρωνικά χαμόγελα.

“Υπάρχει πρόβλημα στον τρόπο που κατανοούμε το πρόβλημα”

Σε ένα από πολλές απόψεις εύστοχο και γόνιμο άρθρο στο αγγλικό New Left Review Ιουλίου-Αυγούστου 2010, ο Σλάβοϊ Ζίζεκ παρουσιάζει την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με την τρέχουσα κρίση, εξηγώντας οτι κατά την γνώμη του δεν υπάρχει μια ορατή εναλλακτική προοπτική και δεν μπορούμε παρά να αναμένουμε την πραγματοποίηση του “αδύνατου”. Του αδύνατου που θα υπερβεί την κυριαρχία της ιδεολογίας της μονίμως “επείγουσας οικονομικής κατάστασης”, την παντοδυναμία των “δημοκρατικών μηχανισμών” που εμποδίζουν την ανατροπή των καπιταλιστικών σχέσεων, την έλλειψη προγραμματικού περιεχομένου στα αιτήματα της αριστεράς, και την απόσταση ασφάλειας των αριστερών διανοουμένων (radical intellectuals) από τα πραγματικά γεγονότα.